Maandag 22 mei, Fès, wat een leuke stad!

22 mei 2017 - Fes, Marokko

Fès is de oudste koninklijke stad, uiteraard met een koninklijk paleis, met de grootste ommuurde medina. 

Duidelijk iets ruimer van opzet - als men daar van spreken kan althans - want de medina's zijn in de eeuwen ontstaan. Gegroeid, deels soms vernietigd, weer opgebouwd etc. Je kunt dit ook zien aan de poorten en muren. Vaak werd er weer een deel ommuurd en bij de stad getrokken. 

Ik vind persoonlijk de sfeer beter / aantrekkelijker dan in Marrakech. Waar dat aan ligt? Moeilijk te zeggen, misschien komt de stad authentieker over, is er minder tourisme, wordt er meer geleefd in plaats van er voor het toerisme te zijn. 

Om de boel te verkennen heb ik de grote lange straat gevolgd helemaal naar de Bab Bou Jeloud in het westen van de Medina. Een paar kilometer lang, zo bleek later. Een uur of drie slenteren (en ongeveer 1 1/2 uur als je niet stopt). Deze route bleek langs alle handwerk- en ambachtslieden te lopen. Dat is nu juist het allerleukste wat mij kan overkomen! Veel hout en leerbewerking. Maar ook veel kleermakers en leerlooierijen. Ik was echt helemaal in mijn element! De moeheid was gelijk weg ik kon staan en gaan waar ik wilde en met iedereen een praatje maken. Steeds direct achter de winkels dat is het leukste, daar komt vrijwel niemand en de mensen zijn druk aan het werk. 

De leukste ervaring had ik bij een leerlooierij. Deze lag een meter of 25 achter de straat. Een aantal mooie huiden waren in een poortje opgehangen en dat trok mijn aandacht. Ik liep door naar binnen en kwam op een open plaatst waar iemand gewassen ongelooide huiden sneed en opstapelde. Er was iemand druk in de weer huiden met een mengsel van kalk in te smeren en verder gebeurde er van alles om mij heen. Een meneer heette mij welkom en vond het leuk dat ik naar binnen kwam. Hij vertelde mij honderd uit. De looierij stamt uit de veertiende (!) eeuw vertelde hij. Om je voor te stellen: eigenlijk was er sprake van een rechthoekige ruïne van allemaal bogen met een etage erop. Er werken 60 mensen (!) in ongeveer dertig ruimten plus de binnenplaats. Het deed mij denken aan oude romeinse taferelen, aan schilderijen van Carel Willink en aan de film 'Nostalghia' van Andreï Tarkovski (1983). 

Ik kon mij bijna niet voorstellen dat hier echt gewerkt werd! Een monument dat grotendeels ingestort was, hopen afval van huiden en wol, schoenen, kleding etc etc. Indrukwekkend. Er worden koeien- schapen- en geitenhuiden gelooid. Er wordt niet met het oude vegetale proces gewerkt maar met de 'chemische' methode. Deze werkt veel sneller. Op de bovenetage trof ik een looier aan welke de hele dag het leer afschraapte om het glad te maken. Elke looier had zijn eigen kamer waar hij werkte. Op de binnenplaats gebeurde het natte werk. De tijd heeft hier honderden jaren stil gestaan! Hele, hele aardige mensen met trots voor hun vak. Ik vond het jammer om weer weg te gaan! Mijn dag was nu al goed. 

Op een terrasje ontmoette ik een Duitser welke ogenschijnlijk géén frans sprak. De rest van de middag met hem opgetrokken. Hij was hier al voor de vierde keer voor festival bezoek (traditionele muziek) en kende de stad goed. Handig! Hij liet'mij de stad zien. Jammer dat een prachtig park net vandaag dicht was. Vele poorten en delen van de stadswal gezien, het joodse kerkhof en de joodse wijk met een volledig andere architectuur. Meer koloniale stijl met balcons, zonder dat dat met die stijl iets van doen heeft. Het kerkhof is erg groot en behoorlijk goed onderhouden. Er liggen toch ook een vijftigtal recente graven vanaf 1990, dat duidt op een aanwezige Joodse bevolkingsgroep.

De meeste Joden zijn in de jaren zestig vetrokken, dus de sfeer is veranderd. Iemand wilde ons de synagoge laten zien, hij was restaurateur zei hij. Toen ik vroeg naar de datering en historie van een zéér typerend gebouw en hij de 14e eeuw zei terwijl het de 18e moest zijn was het mij duidelijk! Hij moest en zou ons de weg wijzen, geheel gratis, toen ik meldde dat wij niets betaalden maakte hij direct rechtsomkeert !

Een leuk restaurantje gevonden waar wij een soort gefrituurde aardappelbeignet geserveerd kregen, heerlijk. De grillade, de witte bonen in saus, het was allemaal even lekker. Munt-thee toe. 

Wij gingen allemaal achteraf steegjes door, vaak minder dan één meter breed. Soms bleek je op een privé cour uit te komen, soms in een huis en maar links en rechts er kwam geen eind aan. Een waar labyrint! Hardstikke leuk. Het richtingsgevoel leidde ons uiteindelijk weer naar de iets grotere straat.

 Om een uur of vijf waren wij beiden stuk. We namen afscheid en ik nam de taxi, ik had echt géén puf meer om anderhalf uur terug te lopen. Ik sprak een vast tarief met de chauffeur af omdat hij wat vaag reageerde op mijn voorstel van 7 dh. 10 dh stelde ik maar voor, hij zei laten wij de meter als arbiter optreden, ok. Hij kon niet lezen en van de kaart wist hij helemaal niets af maar hij reed mij zo naar de Bab Jdid vlak bij mijn pension. De meter gaf 6 dh aan, ik betaalde 10, hij ging er uitdrukkelijk niet mee accoord en betaalde mij 5 terug, met een zeer grote glimlach op zijn gezicht! Een geweldige ervaring! 

Wat een leuke dag! Uiteraard heb ik mooie foto's kunnen maken van de looierij!

Morgen ga ik op weg naar de kust via leuke kronkelwegen, de plaats heet Al-Haceima. Wellicht vind ik een leuke camping, genoeg stad gezien, terug naar het platteland!