Woensdag 31 mei, dag 99 het laatste verslag, de laatste kilometers naar huis!

Woensdag 31 mei 2017, Dag 99 het laatste verslag, de laatste 160 km naar huis, naar Labastide-Murat, Thuiskomst!

Het laatste verslag, een soort terugblik.

Dit is een soort zachte thuiskomst welke ik plande, niet meteen Thuis in een leeg huis maar eerst gezellig naar Erica, vervolgens noodzakelijke check van de motor en dan vandaag naar huis. Dat geeft mij wat tijd om te wennen aan het oude leven, de andere cultuur en inderdaad niet ineens thuis te zijn zonder dat daar iemand is, je moet je verhaal immers toch kwijt. Zo is het echt prima. Morgenavond komt Erica thuis en is alles weer gewoon en gezellig. 

Ik kan niet zeggen dat ik geen regen heb gehad want ergens heb ik een buitje gehad, ik dacht in Marrakech. Maar uiteindelijk was dat zo weinig in 98 dagen dat het nu toch nog echt even moest: echte stortbuien met slecht zicht! Wat fijn toch dat ik dat regenjack gedurende 18.000 km bij mij had! De laatste kilometers heb ik het toch nog nodig. Wat een voorzienigheid!

Even in Cahors langs om een speedy afspraak te maken bij Dafy Moto voor bandenwissel: mijn voorband loopt nu toch echt langzaam leeg, het is de band met de scheur welke ontstond rijdens de Rally. Vrijdag worden de wegbanden er weer opgelegd.

Met natte voetjes kwam ik een ongelooflijk groene omgeving aan, de laatste bocht en ja hoor het huis, Demi kwam gelijk zeer ongelovig aangerend! Wat? Mijn baasje terug? Ik dacht dat hij mij verlaten had?!

En dan is het raar na zo'n tijd te zien dat er eigenlijk niets veranderd is! Muziekje aan, kooffie apparaat aan en lekker aan tafel post en tijdschriften lezen, heerlijk! 

Even een pain de tradition bij de bakker gekocht en genoten van de lunch! Geen lunchkaart, nee gewoon eten wat je echt wil eten, heerlijk. 

Een tour de jardin, het zonnetje scheen inmiddels, even dingen opgeruimd de trappen schoongemaakt en alles binnen stofgezogen ivm de gasten die zaterdag komen. In de vroege avond een tapbiertje bij de buren gedronken, gezellig en lekker! Wat een aardige mensen! Ze hebben de dieren wel echt verwend!

Vrijdag en zaterdag gaan wij de paarden ophalen, een leuk vooruitzicht. 

De terugblijk, de leukste momenten.

Wat was nu het allerleukste (moment) van je reis,wordt natuurlijk gevraagd of het waarom en zou je het weer zo doen of anderen aanraden? 

Ik denk dat voor mij het allerleukste moment was de aankomst in Sénégal, de eerste dag in zwart Afrika. Wat een ontdekking, wat een immense menselijke warmte, wat een uitstraling, wat een pure mensen, kortom geweldig!  

Mijn dochter Quirine had dat al gezegd, maar eigenlijk kun je je er helemaal niets bij voorstellen! Op dus naar west Afrika allemaal je mist wat in je leven door er niet te zijn geweest, het is maar een paar dagen rijden, wat houdt iedereen eigenlijk nog tegen daar naar toe te gaan?

Hieronder ervaringen en tips :

Leuke momenten:

De nachtelijke rit met de zweedse diplomaat in zijn diplomatieke auto. Zijn lol is om elke avond stom dronken te worden!, wat een triestheid!

Ontvangst door Mamadou in Bamako, een kennis van Quirine die werkt voor de NL ambassade in Bamako. Hij heeft mij veel verteld over van alles en nog wat in Mali, nam mij mee naar een heel leuk restaurant wat een enorm contrast was met Guinee: verlichting te over, feestelijk geklede mensen, dansen buiten op een terras. Kortom het idee van er gebeurd hier wat. De hele stad was verlicht ( normaal in onze ogen, maar in de Guinées, Sierra Leone en Sénégal was dat zeker niet het geval) daarna bij hem thuis uitgenodigd en kennis gemaakt met zijn vrouw en kinderen.

... Baba Sacko in Noro de Sahel te Mali

Voor een dag helemaal in de familie opgenomen. Super om zo de manier van leven in familieverband in Mali te be leven, het wassen met de teiltjes in de wc, het slapen op de kamer van de zonen, het repas met de hele familie, onvergetelijke momenten.

Kan Kan in Guinée, de rondleiding gedurende een dag in de stad door de commandant van het vliegveld met een bezoek aan de bisschop, de prefect, en aan een fabriek van vruchtensappen!

.Kira in Guinée, ontvangst door een rechter die mij bij hem thuis uitnodigde om te eten, een kamer in een leuk hotel regelde, en vervolgens een leuke avond met vrienden organiseerde. 

Langs de weg in Guinée leerde ik drie mensen kennen met wie ik even later gezellig aan het strand zat te picknicken, heel erg gezellig. Ik ben daar enkele dagen gebleven in een hut en de eigenaar heeft mij alles over het familileven in Guinee verteld. 

In Marocco de man van het uiterst simpele pensionnetje aan de Tiz-n-Test gelegen, zo echt, zo puur!

De rally van GS Ent'raid, in zijn geheel een waanzinnige ervaring, met enkele bijzonder leuke personen daar tussen.

De gelateria en zijn Italiaanse eigenaar in Freetown

Het personeel van hotel ..Hardy in Kan Kan waar ik mee sympatiseerde, niets werkte, alles was kapot en toch heb ik er een mooie tijd gehad.

De mooie vergezichten en landschappen in Marokko evenals de melina's waar je maar zo verdwaalt en waar de tijd heeft stilgestaan met echte vakmensen

De woestijnen in meersere landen, wat kunnen die mooi zijn.

De ontmoeting met Christophe en Bernard die ook GS rijden in Dakhla / West Sahara, het waren super gezellige dagen samen.

Het moment dat ik met mijn twee Franse GS medereizigers Nouakchott verliet richting zuiden: dit was echt Afrika voor ons, stof, rijdende autowrakken,  hele slechte wegen, bergen afval en veel heel veel armoede.

Onze maaltijd in een soort kippenhok in Keur Macene / Mauretanie vlak bij de Senegalese grens. Eenvoudiger kan niet. Meer bende in een dorp kan ook niet, maar koken, dat kunnen ze daar!

Cap Skirring in Sénégal, een aanrader, relaxed, strand, een leuk pension, wat wil je nog meer?

Het weekje vakantie in en rond Essaouira met Erica! Een leuke stad en samen leuke momenten beleefd.

De Rally, een waanzinnige ervaring opzich! Zwaar voor de motor en mijzelf, echt off-road en hele mooie landschappen.

Het aller leukste land?

Het allerleukste land vond ik Guinée en tevens het zwaarste (fysiek) om te reizen en wellicht het armste. Ik heb de hartelijkheid van de Guinéen mee mogen maken: als géén ander weten zij je welkom te heten en te geven wat ze hebben en dat is hun hartelijkheid !

Ook al hebben ze in materieel opzicht helemaal niets dan nog geven ze je eten en drinken en zo nodig onderdak. Ze zijn trots op hun land terwijl er echt helemaal niets (toeristisch) te zien is. De mooie natuur die er is, voor hen is het hun woonomgeving, niet iets om als toerist naar toe te gaan! En ook al wil je het zien, de wegen zijn zo slecht dat je dagen moet uittrekken om ergens te komen. Er is geen, dan wel een zeer beperkt werkend electriciteitsnetwerk, het is stik donker ´s avonds en alleen de mensen die een aggregaat en de daarvoor benodigde diesel kunnen betalen (sommige hotels) daar brand licht. Idem internet: geen stroom geen internet. Internet is er via de mobile telefoon. 

Koken wordt overal op houtvuur gedaan, ook in de hotels waar ik was. De hele dag branden er overal vuurtjes dus is er altijd en overal rook.

Ik heb best wel zonnepanelen gezien, maar niet systematisch. 

Tja met dat allemaal in het achterhoofd is Guinee niet echt een booming toeristische bestemming!

Al zouden er grote toeristische trekpleisters zijn (culturele zaken, musea, bijzondere gebouwen etc), er is geen enkele toeristische infrastruktuur om iets te zien of te bezoeken of ergens te verblijven, geen folders, geen borden, geen gidsen geen mooie internet sites en slechte luchtverbindingen via andere staten en niet rechtstreeks.en rammelend matig functionerend openbaar vervoer( hierbij plaats ik de kanttekening dat ik niet in de hoofdstad Conakry ben geweest, deze schijnt afschrikwekkend duur te zijn!), nee naar Guinée ga je toe voor de mensen en dat is het grootste compliment dat je een land kan geven.

Eigenlijk geldt hetzelfde ook voor Sénégal en Mali, de mensen zijn super en bovendien zijn deze landen  in sommige delen veel meer ontwikkeld en er is daar wel een zekere toeristische infrastruktuur om het land te kunnen bezoeken. 

Ondanks de zeer grote veiligheidsproblemen waar Mali mee te kampen heeft kun je het deels gewoon bezoeken. Nog steeds vind ik het jammer niet meer van dat land in het oosten te hebben gezien door het geweld dat er is, de mensen zijn puur en immens hartelijk.

Grensovergangen en visa

De grensovergangen in Africa in het algemeen en in West-Africa in het bijzonder staan bekend om hun complexheid en corruptie. 

Deze overgangen kun je voorbereiden via internet. Alleen de meest actuele informatie geldt, historie heb je niet veel aan. Het is bekend dat afrikaanse staten zeer gevoelig zijn voor coups d'état (staatsgrepen) en je aldus tijdelijk niet het land in kan en er dan omheen moet gaan. Dat gold in mijn geval voor Gambia waar de spanningen hoog opliepen omdat de zittende president de nieuw verkozen president niet toeliet. Het probleem loste zich op vlak voordat ik er aankwam, anders was ik er omheen gereden. 

Kijk voor grensovergangen en reisvoorbereiding bijvoorbeeld op de site van Horizons Unlimited, dan kom je vanzelf verder.

Bij een goede voorbereiding weet je wat je te wachten staat (niets maar dan ook niets is zeker aan de afrikaanse grens en niets verandert vaker dan de formaliteiten) en kun je adekwaat reageren. Ik nam geen visum voor Mauretanië in Rabat, dat was een maand daarvoor gewijzigd, nu verstrekt men deze aan de grens, echter morgen kan dat al weer anders zijn. Ik regelde mijn visum voor Sierra Leone aan de grens terwijl iedereen zei dat dat niet kon! Daarentegen lukte het mij niet om zekerheid te krijgen dat ik Sierra Leone via een andere grenspost kon verlaten dan die van binnenkomst en zelfs niet of er een begaanbare grensovergang bestond in het oosten richting Mali (wel naar Côte d'Ivoire, maar ik wilde niet nog een grens over met dito visa problematiek); ik reed dus 1000 km om, zo zie je nog eens wat!

Ook maakt het uit waar je de grens over gaat! Van Mali naar Mauretanië bij Noro du Sahel liep het relatief soepeltjes om mijn visum te regelen. Van Marokko naar Mauretanië is het complexer en heb je een fixer nodig. Van Mauretanië naar Sénégal via Rosso kom je in aanraking met de meest corrupte mensen dan wel een kliek die alles beheerst, een soort grens maffia, ga je in Diama de grens over dan gaat dat met een fixer vrij soepeltjes. Bij de transit door Gambia vroegen ze concreet naar geld 'als u wat geld over heeft (!) controleren wij u niet verder en kunt u gelijk door!'. Goed uitzoeken dus! 

Corruptie

De corruptie is eigenlijk zo dodelijk in West Afrika dat dat zowel de landen zelf remt als het toerisme als de ondernemers die best wel wat zouden willen starten In deze landen. 

Ook voor het toerisme is het dodelijk! Zelfs in Marokko, wat er alles aan doet om een goed toeristisch imago te krijgen of te behouden, lukt het niet om de pennenlikkers (die je het leven moeilijk maken omdat zij nu eenmaal die stempel hebben zonder per sé corrupt te zijn) en de corruptie uit te schakelen. Het probleem is dat niet elke toerist het accepteert met de mededeling ´this is Africa, this is how it works' nee velen komen gewoon niet terug! Wat dacht je van de urenlange grensprocedures? Het toppunt was de toelating van acht motoren over de Marokkanse grens in Tanger, dat heeft zes uur geduurd! Een douanier heeft alles maar dan ook alles uitgeplozen en bleek niet goed  op de hoogte te zijn van hun eigen wetgeving. Degene die de motoren transporteerde had dit al vaker gedaan en kende de procedures. Een Nederlandse vrachtwagenchauffeur kon het op dat moment niet meer aan en is gewoon dwars door de slagboom gereden, hij wachtte al 24 uur zonder enig vooruitzicht, zonder enige verklaring!  Dit geval is hier gewoon doodgezwegen, ze zijn zó bang dat het toerisme geschaad wordt dat ze wel uitkijken. Momenteel zorgen de rallies voor grote inkomsten, het familie toerisme is opgedroogd en ze moeten dus heel erg zuinig zijn op dit toerisme! Ik denk dat de Nederlander uiteindelijk wellicht een reprimande heeft gehad, maar meer ook niet, en de ambtenaar zal wel zijn uitgerangeerd of gedegradeerd en verder vooral de doofpot!

En Marokko is in feite easy going, maar ten zuiden daarvan is het 10x zo erg. Buiten het af en toe wat moeten betalen en de zeer complexe grensprocedures kun je er als toerist nog wel mee leven, maar het leidt wel tot grandioze ergernis. Voor mij werd dat punt bereikt van ´nu is het genoeg' bereikt in Sierra Leone, een desinteresse in de toerist, het ontbreken van informatie en zo verschrikkelijk corrupt dat je de lust vergaat om verder te reizen en je eigenlijk blij bent weer uit het land te gaan terwijl je juist wil zien, wil reizen en mensen ontmoeten. Het feit dat de ambtenaren die aan de grens werken samenspannen tegen de toerist en een wegenbelasting heffen welke gewoonweg niet bestaat vind ik het toppunt! Jammer want ook de mensen zelf - de niet ambtenaren - worden hier uiteindelijk door beïnvloed. Het minste beetje macht dat ze hebben wordt omgezet in het vragen van geld in plaats van je te helpen en dat verziekt de sfeer. 

Het is hetzelfde verschil tussen de mensen in de grote toeristische steden in Marokko zoals Fès en Marrakech en het platteland, de kleine steden: een wereld van verschil! 

Je kunt ook de grote toeristische oorden natuurlijk overslaan, dan heb je echt een andere ervaring.

Zelf heb ik erg weinig smeergeld betaald behalve in Sierra Leone, zonder smeergeld rijdt je daar geen kilometer! In Guinee, Marokko en Mali heb ik niets betaald, lage tarieven voor visa (of gratis) en verder de laissez passer gratis of een niet te hoog bedrag.

Het klimaat

Het klimaat is een niet onbelangrijk gegeven in deze landen: regen, hitte, wind en zandstormen kunnen een reis maken of breken. 

Tijdens de regentijd (moesson), kun je gewoon beter niet reizen als je wat van het land wil zien. Auto's bussen en motoren komen gewoon niet verder en komen vast te zitten. Hele gebieden zijn onbereikbaar. Informeer goed naar het wegennet. Blijf je stationair op een plek of gebiedje dan hoeft dat geen obstakel te zijn. 

De temperatuur kan in figuurlijke zin dodelijk zijn. Voor mij was meer dan drie weken reizen met dagelijkse temperaturen van veertig of meer een punt van ommekeer. Je wordt er zo intens moe van dat elk initiatief, louter door de temperatuur, gesmoord wordt. En als je dan ziet dat de lokale mensen zelf er ook grote moeite mee hebben, ja dan zet je dat aan het denken! Zelf kan ik vrij goed tegen warmte, maar eigenlijk ligt mijn persoonlijke 'pleziergrens' grens zo'n beetje bij 35 à 37 ° celsius, daarna wordt reizen op de motor voor mij meer een opgave dan een plezier en neemt mijn interesse in de wereld om mij heen af.

Dit is natuurlijk zeer persoonlijk, maar een factor om rekening mee te houden. 

Hierbij opgemerkt dat een auto met airco een stukje van deze problematik weghaalt, maar lang niet alles en vaak gaan ze nog stuk ook. De hele dag in de auto zitten bij bijvoorbeeld 25 graden en dan eten of bezichtigen bij veertig graden? Niet echt aantrekkelijk vind ik persoonlijk.

Wind en storm

Wind heb ik helaas mij duizenden kilometers moeten laten welgevallen. Met name zuidwaards gaande door West Sahara en Mauretanië en in mindere mate in Marokko. Dit is echt niet leuk, lawaaiig en erg vermoeiend, je leunt als het ware tegen de wind, krijgt op een gegeven moment pijn in je nek, maar het is doenlijk. 

Komt er een echte zandstorm dan wordt het een ander verhaal, deze zijn erg gevaarlijk door gebrek aan zicht. Beter is reizen uit te stellen tot daarna. Zuid Marokko werd toen ik er was, al weken door dagelijkse zanstormen getijsterd, niet normaal zo als men zei ........... .

De politieke omstandigheden.

Zeker een factor om rekening te houden maar niet doorslaggevend. Oorlog en geweld natuurlijk wel! Een reiziger observeert en houdt zijn kritiek voor zichzelf. Een gouden stelregel waaraan je je goed moet houden. De mensen kunnen of willen (zeker indien zij tot de machthebbende klasse behoren) de situatie in hun land vaak erg moeilijk relativeren of met andermans bril bekijken. Wij zijn gast en als gast blijf je buiten de politiek en kritiek. Wat anders is dat je uiteraard over de actuele problematiek van een land kan praten, dan ben je geïnteresseerd in het land. Het land opent zich voor je, je komt in aanraking met andere gezichtspunten, heel erg interessant. 

Een belangrijk item in West Afrika is natuurlijk de democratie. Eigenlijk bestaat die gewoonweg niet,. Wellicht zijn er verkiezingen, maar ach wat zegt dat eigenlijk, ze worden vervalst, beinvloed of hoe dan ook tegengewerkt of gewoonweg genegeerd. De president blijft gewoon zitten. Voorbeelden te over, in landen als Gambia, Guinée Bissao, Guinée, Liberia etc. Staatgrepen, moordpartijen te over. Toch wil dat niet zeggen dat het onveilig is als toerist op straatniveau! Zolang er maar geen burgeroorlog is of onrust op straat kun je gewoon reizen. Voorbeeld: Guinée, staatsgreep na staatsgreep, maar op straat veiliger of minstens zo veilig als Amsterdam of Parijs.

Ik heb mij in deze landen absoluut niet onveilig gevoeld.

Ziektes en hygiëne?

Ziektes zijn er te over, de mensen hebben geen geld voor behandeling of medicijnen. Vaccinaties tegen van alles en nog wat zijn een must. Malaria komt gewoon voor, de pillen daartegen (preventief) werken meestal maar zeker niet altijd. Indien je de symptomen onderkend zijn er effectieve medicijnen te koop om je er in een paar dagen vanaf te helpen. 

Voor ebola moet je het nieuws volgen. 

Maag en darmstoornissen zijn ook bij de locale mensen frequent. Duurt het te lang en helpt niets, dan maar naar de apotheek gaan voor anti- biotica, dat helpt direct en is zonder recept verkrijgbaar. Overleg wel goed met de apotheker, hij kent de symptomen en geeft dan het goede medicament daartegen.

Alles dat opvalt of meer dan drie dagen duurt: direct naar een arts gaan.

Zelf heb ik alleen darm- en maagklachten gehad, dat was soms zeer pijnlijk en storend, maar behandelbaar maar helaas niet te voorkomen!

Veiligheid

Misdaad, geweld, diefstal, speelt natuurlijk een grote rol als je per motor reist. Je bent kwetbaar, zeker als je alleen reist! Volgens mij is het beste wapen hiertegen je gevoel, dat beschermt je altijd en daarnaast de glimlach en hartelijkheid en oprechte interesse in de mensen, dat ontwapent altijd. Zelfs een 'slecht' mens om het zo maar eens te zeggen gaat niet zomaar iemand bestelen omdat hij rijk is, die om hulp vraagt, die uiterst kwetsbaar is, nee dat gaat gewoonweg tegen de menselijke natuur in. Je gaat ook niet iemand bestelen waar je net een leuk gesprek mee hebt gehad, het is een mens geworden en geen potentieel te bestelen object.

Dan moet je een organisatie tegen je krijgen zoals de maffia of een staatsterreurorganisatie, dan begin je niets meer en moet je wegwezen en héel snel ook.

Een Duitser van 65 jaar die ik in Bissao ontmoette was ´s nachts om vier uur in een verkeerde stadswijk uitgegaan. Gevolg: hij werd neergeslagen, had een forse hoofdwond, was gewond aan zijn been en was uiteraard beroofd. Niet slim denk ik om op zo'n tijdstip uit te gaan. Bovendien kun je je ook inlichten waar wel uit te gaan. Bissao is  - dat is bekend - onveilig ´s Nachts, overdag totaal niet! 

Bovendien kun je gebruik maken van de bestaande struktueren: in alle landen zijn overal ´s nachts en overdag bewaakte parkeerplaatsen en een motor mag vaak binnen de poort of zelfs in het hotel staan. Dan kun je echt rustig slapen. Op slot, gps? Gewoon laten zitten op slot heeft niet een toegevoegde waarde, er wordt nooit op bewaakte parkeerplaatsen gestolen.

Op markten, voor restaurantjes in dorpen en steden heb je niets te vrezen, bagage alles kan blijven zitten inclusief gps. Nooit een probleem nooit een mechanisch slot gebruikt. Sympatiseer met een houder van een marktkraam, hij is de beste bewaker! 

In Fès heb ik mijn motor mechanisch op slot gezet, mijn electronische slot werkt niet meer, dan wel beperkt, de bewaking was wat vager (dacht ik) zodat het mij zo beter leek in zo'n miljoenen stad. Ik denk echter dat het niet nodig was. De bewaker zag ik niet, maar was er zodra ik naar mijn motor ging, ook wist hij mij in mijn hotel te vinden!

Alleen reizen

Fantastisch! Voor mij mijn tweede grote ervaring. De laatste dateert uit 1977 toen ik als 21 jarige naar Japan ging en vervolgens diverse andere aziatische landen bezocht. Even geleden dus. Ik merk dat er gewoon niets is veranderd, noch de wereld, noch ikzelf. Blijf jezelf zoals je bent, gedraag je gewoon puur natuur, en je krijgt terug wat je geeft! 

Benader de mensen, zet de eerste stap, maak een praatje en vaak ben je uren later nog aan het praten met eten en drinken erbij. De mensen zijn gewoon geinteresseerd in anderen, ze vinden het leuk mensen te ontmoeten en te helpen van buiten hun streek. In Guinée, Sierra Leone en Mali geloofden ze gewoon niet dat ik met de motor uit Frankrijk was gekomen. Het is ongebruikelijk en er komen geen toeristen.

Gewoon eens proberen!

Godsdienst

 en andere normen en waarden:

Niet echt een probleem, gewoon observeren, respecteren en je aanpassen zonder je per sé 100% te hoeven conformeren. 

In zwart Africa gaat men veel losser met de godsdienst om dan in bijvoorbeeld Marocco. Men leeft tezamen doorelkaar, men trouwt gemengd en respecteert dat, men komt daar voor uit. In Marokko heb ik dit soort geluiden nooit (expliciet) gehoord. Men is daar erg bezig met zijn eigen geloof en dat is voor hen echt het middelpunt van de wereld, hun vaste norm, veel meer dan in de meeste delen van Europa. Enige relativering is niet makkelijk voor hen ik heb daar dan ook nooit op aangestuurd. 

Zwart Africa heeft een historie van eigen godsdienst welke nog steeds een niet onbelangrijke rol speelt, misschien komt daar die wat meer open houding vandaan? 

Ik constateerde in Mauretanië een soort minachting door de arabische bevolking van de negroïde bevolking. Dit is soms pijnlijk om te zien. Zijn veel mensen in Europa deze fase (deels) voorbij, hier moet het proces van gelijkschakeling en emancipatie van een bevolkingsgroep nog beginnen! Voorlopig is er nog discriminatie te over. 

In Marokko maar ook in andere landen constateerde ik een behoorlijke sociale discriminatie, klasseverschil zoals je wilt. Een simpel voorbeeld: in de Marokkaanse steden (vooral met de ontoegankelijke medina's) zijn er erg veel kruiers met handkarren. Het zijn vaak deze mensen die de winkels en hotels van voorraden voorzien. Juist deze mensen worden als minderwaardig gezien en behandeld, er wordt ze geen blik gegund. Ik heb zelfs gezien dat een taxi chauffeur een grote bek gaf aan een kruier dat ie maar moest opdonderen, hij was belangrijk, niet die (simpele)kruier. Onze kruier werd door de eigenaar van een riad verordonneerd om onze bagage naar de derde etage te brengen, hij kreeg 0,50€, misschien niet eens slecht betaald overigens. Maar de manier waarop het gaat is gewoonweg denigrerend.

Wat zou ik anders doen?

Kamperen ben ik best voor maar het hangt af van wanneer. In februari en maart waren er eigenlijk geen reizigers, niets is vervelender dan alleen op een afgelegen camping te staan. Er is niets en niemand, je kan niet eten of drinken, kortom niet aan te raden. Later in het seizoen komen er meer reizigers en geldt dat minder. Wel is het zo dat in veel landen gewoon bijna niet wordt gekampeerd, dat beperkt de mogelijkheden. De 4x4 Auto's en de campers kunnen ook in bewoond gebied staan doordat je in de auto kunt slapen, er zijn plekjes genoeg bekend daarvoor, maar voor de echte kampeerder geldt dit niet. Door beperking van gewicht en volume had ik geen kookspullen mee. Ook dat beperkt enigszins. Bedenk wel dat je door de warmte eigenlijk geen verse spullen kan meenemen. Het is gelijk week of verrot!

Kamperen is iets voor met meer mensen, in bepaalde seizoenen. Je kunt zo het gewicht delen! Ik weet dat er reizigers zijn die fanatiek kamperen, maar het trekt mij minder. In pensions, hotelletjes of auberges heb ik altijd barstens vol contacten gehad met de locale mensen, op de campings veel minder. En dit terwijl ik in de basis kamperen erg leuk vind!

Ik zou minder bagage meenemen, alles beperken tot het strikte minimum, dat rijdt lekkerder! Minder gereedschap, één paar zwaardere tourlaarzen, geen cross-laarzen, hoe goed ze ook zijn, ze zijn te groot, te zwaar te warm om altijd te dragen en je kunt er nauwelijks mee lopen. 

Een zeer goede beschermende motorspijkerbroek en geen gewone motorbroek. Te veel volume die dingen, ze zijn te warm, ik heb duizendenkilometers alleen met een onveilige spijkerbroek gereden, een verademing. Op het veiligheidsaspect na beviel het fantastisch. Dit geheel in tegenstelling tot wat ik gelezen had. 

Mijn Touratech jack bevalt uitstekend, het is 100% wind doorlatend, maar je moet dus wel echt een windblokker bij je hebben om er onder te dragen anders is het gewoonweg te koud! Zo pak hem beet onder de 25 gr celcius, niet te geloven eigenlijk maar waar!

Een lichtere motor? Wellicht, moeilijke keuze, meestal zijn de lichtere motoren bij lange stukken minder prettig om mee te reizen, wat nerveuzer.  Nee ik ben zeer tevreden met de keuze voor de BMW GSA, lekker grote tank, betrouwbaar, en power als je het nodig hebt en rust als je dat wilt. 

Een lichtere motor heeft zeker zijn voordelen maar ik zou eerst minimaal twee weken proefrijden. 

Nee ik zou misschien geld investeren om hem te strippen, lichter te maken. Niet voor 10 kg maar echt dertig. Ik las onlangs dat er een GS rondrijdt gestript tot 199 kg, kijk zestig kilo minder, dat spreekt  mij aan! Maar wellicht is het dan geen reis-motor meer maar een race-motor!

Soft of hard luggage? 

Hier kom je nooit uit, deze discussie. Softluggage is lekker licht maar beschermt beperkt bij een schuiver. Die aluminimum koffers zijn oer degelijk maar zwaar! 

Volgende korte trip ga ik mijn soft luggage van ´Enduristan' echt uitproberen, wie weet wordt ik enthousiast! 

Ik zou absoluut een grotere tent meenemen als ik besloot weer te kamperen. Dit kleine ding is claustrofobisch! Jammer genoeg was mijn splinternieuwe MSR tent de lucht ingevlogen bij het testen! 

Eten

Het eten is of kan in sommige gevallen een probleem zijn. Voor mij was het vaak moeilijk om in Landen als Guinée, Guinée-Bissao en Mali gewoon een adresje te vinden waar je kon eten wat je wilde. Uit hygiëne oogpunt eet je liever niet mee uit de gezamenlijke pot - tientallen malen werd ik hiertoe uitgenodigd - en langs de weg zie je erg veel ingredienten te koop zoals fruit, groenten, vlees en eieren. Ja daar kun je dan ook niet veel mee. De zaken welke men bereid zijn vaak erg eenzijdig en niet erg hygiënisch bereid, een soort mengseltje van groenten met vlees dat op rijst wordt geserveerd. 

Zeker als je nog niet gewend bent aan de bacteriën en het water waar ze ook in zitten kom je een beetje klem te zitten. Ik koos voor vers brood met hard gekookte eieren, heerlijk en relatief veilig. Zo kam ik vaak de middag en ochtend door. 'S Avonds at ik altijd de locale maaltijd. Toen ik er gewoon voor koos sla, tomaten etc te gaan eten - afgespoeld in het verkeerde water - voelde ik mij stukken beter maar werd vaker ziek. Nu na maanden ben ik behoorlijk resistent en eet ik alles gewoon en merk niets meer, maar wat ik zei die fase heeft ca 2,5 maanden geduurd!

Ik ben lang in Marokko geweest en mij viel daar op dat de keuze in eten relatief beperkt is. Altijd de salade Maroccain ( gewoon fijngesneden tomaat, ui en sla), tajin in enkele varianten (erg lekker maar na twee weken wil je wat anders) en minder vaak cous-cous. Eigenlijk kom je niet veel meer tegen. Het vlees is van goede kwaliteit ook al hangt het buiten in de hitte, ik heb het overal gegrild gegeten en nooit het idee gehad dat ik daar ziek van werd. 

Maar de variatie welke wij in europa kennen is men nog niet aan toe! 

Er wordt met name in Marokko veel en veel te veel suiker geconsumeerd! Vier klontjes in de thee en koffie! Veel cola en dergelijke! En de patisserie is overal te koop en mierzoet.

Hoe hier mee om te gaan? Een van mijn dochters gaf mij een tip: koop onderweg noten dan heb je altijd gezond en minder zoet eten bij je! Geen gek idee. Vraag naar thee met weinig suiker dan gaat het wel.

Zelf koken met meer groenten en meer fruit  is ook een goede optie, dit pleit voor kamperen. Probleem alleen is dat je echt nergens één sinaasappel of banaan kan kopen. Je koopt dus een kilo, eet twee sinaasappels of bananen en geeft de rest weg. Iedereen blij!

Vind je geen slaapadres dan biedt booking.com vaak uitkomst maar lang niet altijd! Bovendien heb je internet nodig. Ik gebruikte voor adresjes ook wel 

 i-overlander.com. Dit is een niet commercieel privé initiatief en geen reserverings site en werkt off-line. 

Gps

De gps werkte -buiten de steden - erg goed en in de steden met gps coördinaten ook erg goed. Adressen kon ik niet intypen en vinden, dat was een beperking. Ook stresste het apparaat af en toe in de steden, op de een of andere manier ligt dit aan de software (osm, open street map kaarten, gratis). Iemand gaf mij een tip: je moet de straatnamen voluit schrijven, dus geen av maar avenue, dan werkt het beter.

Met een kompas kunnen werken was voor mij af en toe een heel handig hulpmiddel, zo kon ik makkelijk uit steden komen of uit onduidelijke situaties.

Een regelmatige hulp op detail niveau was maps.me voor mij. Je hebt off-line erg goed materiaal ter beschikking. Wel moet je dan een console voor je portable installeren, deze had ik niet! 

Muziek mee? 

Ik heb het niet nodig gehad, ik voelde me nooit alleen, ik zocht mensen op en had daar geen tijd voor. In vele landen wordt vaak muziek gemaakt, daar luisterde ik dan naar.

Schoon water

Flessen water is overal te koop, mijn zuiveringsapparaat heb ik voor niets gekocht! De prijs is ca 0,60 € per 1,5 liter in de meeste landen. Ik had er altijd 2 bij me en dronk er vaak 3 of zelfs 4 per dag op.

Koffie is ten zuiden van Marocco een probleem: overal wordt bijna nescaffee geschonken terwijl er bijvoorbeeld in Guinee koffie wordt verbouwd!

Dit was dan mijn laatste verslag van 99 dagen op reis en van huis, een geweldige tijd, ik raad het iedereen aan eens te doen! Voorbereiding noodzakelijk! Plezier en ervaringen verzekerd!

Wellicht tot de volgende reis, naar Albanië, Portugal of Iran? Ik weet het nog niet.

Edwin de Graaf